Poznaj turecką rodzinę- tureckie słówka związane z pokrewieństwem
Podobno każda rodzina ma swoje tajemnice. Ciekawi Was, jakie sekrety skrywa turecka rodzina? A może niebawem sami staniecie się jej częścią? Czytajcie uważnie! Przedstawimy Wam tureckie drzewo genealogiczne, wyjaśnimy, kto jest kim i pomożemy zrozumieć, jakie zasady panują w relacjach między poszczególnymi osobami.
Siła hierarchii
W tureckiej rodzinie (aile) obowiązuje ścisła hierarchia. Starsze pokolenie stanowi autorytet dla młodszych członków rodziny. Szacunek wobec starszych przejawia się nie tylko w posłuszeństwie i poczuciu respektu, lecz również poprzez używanie odpowiednich zwrotów. Rozbudowane relacje pomiędzy krewnymi i powinowatymi to część tureckiej obyczajowości, która przekłada się na bogatą terminologię rodzinną w języku tureckim.
Küçük aile, czyli mała rodzina
Küçük aile tworzą anne (matka), baba (ojciec) oraz çocuk (dziecko). Do córki rodzice mówią kız, a do syna oğul. Zdziwić może fakt, że w Turcji rodzice zwracają się do swoich pociech annem (moja mamo) albo babam (mój tato). To nic innego jak pieszczotliwe wyrażenia, które najczęściej występują w formie zdrobniałej: anneciğim (moja mamusiu) i babacığım (mój tatusiu). Małżonkowie (karı – żona, koca – mąż) mówią o sobie eş (małżonek, małżonka).
Rodzeństwo
W relacjach między rodzeństwem (kardeş) kluczowe znaczenie ma wiek. Starsze rodzeństwo powinno być wzorem do naśladowania. Ze względu na ich miejsce w rodzinnej hierarchii, oczekuje się od nich odpowiedzialności oraz tego, że będą oparciem zarówno dla rodzeństwa jak i samych rodziców. Młodsi zwracają się do starszego brata i siostry odpowiednio abla oraz ağabey (abi). Zwroty te zazwyczaj poprzedza się imieniem (np. Elif Abla, Ahmet Abi). Pomijanie tytułów w stosunku do starszego rodzeństwa jest rzadkie i może zostać uznane za niegrzeczne. Abla oraz ağabey do młodszej siostry (kız kardeş) oraz młodszego brata (erkek kardeş) mówią po imieniu.
Babcia nie jedno ma imię
Ucząc się tureckich słów związanych z pokrewieństwem przede wszystkim musimy uwzględnić podział na stronę ojca i stronę matki. W konsekwencji mnoży się ilość zwrotów opisujących ten sam stopień pokrewieństwa. Niektóre terminy są uniwersalne i mogą być używane jako określenie dla więcej niż jednej osoby. Liczba możliwości przyprawia o zawrót głowy:
babaanne – babcia od strony ojca;
anneanne – babcia od strony matki;
büyükanne albo nine – uniwersalne zwroty do babć;
büyükbaba albo dede – uniwersalne zwroty do dziadków.
Dziadkowie mówią o swoich wnukach torun (wnuk, wnuczka). Zwracając się do nich, najczęściej używają imion, zdrobnień oraz pełnych czułości porównań, np. bebeğim (mój maluchu), evladım (moje dziecko) lub kuzum (moje jagniątko).
Geniş aile, czyli szeroka rodzina
Rodzina nuklearna, nazywana również çekirdek aile (çekirdek – pestka), obejmuje dwa pokolenia. Dziadkowie, wujkowie, ciocie oraz wszyscy pozostali krewni tworzą tzw. geniş aile (szeroką rodzinę). Z perspektywy leksykalnej szczególnie interesujące są określenia dla rodzeństwa rodziców:
teyze – siostra matki;
dayı – brat matki;
hala – siostra ojca;
amca – brat ojca.
Małżonkowie cioć oraz wujków, jako osoby „wchodzące” do rodziny, otrzymują tytuł yenge (dla kobiet) oraz enişte (dla mężczyzn). Dzieci naszego rodzeństwa, bez względu na płeć, określane są wspólnym terminem yeğen (bratanek/bratanica, siostrzeniec/ siostrzenica). Kuzynostwo mówi o sobie kuzen (kuzyn).
Małżeństwo
W Turcji zawarcie związku małżeńskiego ma przede wszystkim wymiar społeczny. Potwierdza to fakt, że tradycyjnie w uroczystości zaślubin biorą udział krewni i znajomi państwa młodych, lecz również sąsiedzi, koledzy z pracy i przyjaciele domu. Małżeństwo wiąże ze sobą nie tylko małżonków, ale również ich rodziny. Jak odnaleźć się w nowych relacjach? Zacznijmy od początku.
Świeżo upieczeni małżonkowie nazywani są przez teściów gelin (synowa) oraz damat (zięć). O teściu i teściowej należy mówić odpowiednio kayınpeder (kaynata, kayınbaba) oraz kayınvalide (kaynana). Rodzice męża i rodzice żony są dla siebie dünür. Na tym jednak nie koniec:
Kayınbirader, w bardziej zażyłych relacjach: kayınço – brat żony lub męża;
Baldız – z perspektywy mężczyzny, siostra żony;
Görümce – z pespektywy kobiety, siostra męża.
Żony tych samych braci są dla siebie wzajemnie elti. Analogiczną relację między mężami sióstr określa się terminem bacanak.
Łatwo stracić orientację w gąszczu skomplikowanych powiązań rodzinnych. Jeśli macie wątpliwości, jaki rodzaj relacji łączy Was z drugą osobą, skorzystajcie z pytania: size nasıl hitap edebilirim? (jak mogę się do was/pani/pana/państwa zwracać?).
Potrzebujesz dowiedzieć się więcej o tureckich zwrotach związanych z rodziną?
