Jak nauczyć się tureckiego alfabetu?

4 października 2022
Jak nauczyć się tureckiego alfabetu?

Od czego najczęściej rozpoczynamy naukę języka? Oczywiście od alfabetu! Jego znajomość to wstęp do płynnego czytania, poprawnego pisania i właściwej wymowy.

Turecki alfabet

Alfabet turecki oparty na alfabecie łacińskim obowiązuje od 1928 r. Wcześniej używano alfabetu osmańskiego, który bazował na alfabecie arabskim. Nad przygotowaniem reformy czuwał zespół lingwistów, których głównym zadaniem było dostosowanie alfabetu łacińskiego do wymagań fonetycznych języka tureckiego. Nowy system zapisu zaprojektowano w taki sposób, aby odzwierciedlał dźwięki języka mówionego. W przeprowadzeniu reformy uczestniczył sam Mustafa Kemal Atatürk, który przemierzał kraj, nauczając swych rodaków nowego alfabetu. Obecnie alfabet turecki składa się z 29 liter:

Aa    Bb    Cc    Çç    Dd    Ee    Ff    Gg    Ğğ

Hh    Iı    İi    Jj    Kk    Ll    Mm    Nn

Oo    Öö   Pp    Rr    Ss    Şş    Tt

Uu    Üü    Vv    Yy    Zz

 

W tureckim występuje 21 spółgłosek (ünsüz):

b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z;

oraz 8 samogłosek (ünlü), które rozróżniamy ze względu na obecność znaków diakrytycznych umieszczanych pod lub nad literą:

a, e, ı, i, o, ö, u, ü. 

Spółgłoski możemy podzielić na dźwięczne i bezdźwięczne. 

Spółgłoski dźwięczne:

b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z

Spółgłoski bezdźwięczne:

f, s, t, k, ç, ş, h, p

Umiejętność rozpoznawania spółgłosek bezdźwięcznych przyda się szczególnie podczas nauki harmonii spółgłoskowej. Aby je sobie utrwalić, zapamiętajcie słówka: ​FıSTıKÇı (sprzedawca orzechów) oraz ŞaHaP (spadająca gwiazda).

Zastanawiacie się, skąd dokładnie wynika podział tureckich spółgłosek? Spieszymy z wyjaśnieniem. Spółgłoski dźwięczne to głoski, przy których wymawianiu nasze struny głosowe poruszane powietrzem wydostającym się z płuc zostają wprawione w drganie. Jeśli chcecie przekonać się o czym mowa, przyłóżcie palec do szyi na wysokości krtani i wypowiedzcie kilka przykładowych spółgłosek dźwięcznych w izolacji. Dla porównania, powtórzcie ten sam eksperyment z samogłoskami bezdźwięcznymi. Poczuliście różnicę? Podczas wymawiania spółgłosek bezdźwięcznych struny głosowe są rozsunięte, dzięki czemu powietrze swobodnie przepływa przez krtań, nie wywołując drgań w naszym gardle. Ot, cała magia! Nauka angażująca różne zmysły jednocześnie, przekłada się na lepsze zapamiętywanie. Najważniejsze, żeby wiedza została w głowie.

Wymowa

Jak się wymawia turecki alfabet? Co do zasady, w języku tureckim czytamy tak jak piszemy. Wymowa nie powinna stanowić trudności, jeśli poświęcicie trochę uwagi problematycznym głoskom:

C    wymawiamy jak ;
Ç    wymawiamy jak cz;
Ğ    wymowa yumuşak ge (miękkiego g) zależy od kontekstu: 

w otoczeniu samogłosek e, i, ö, ü czyta się je jako j: diğer (inny), 

w otoczeniu samogłosek a, ı, o, u wydłuża się wymowę poprzedzającej samogłoski: ağaç (drzewo);
I     wymawiamy jak y

i     wymawiamy jak i;

j     wymawiamy jak ż

Ö   wymawiamy jak niemieckie ö;
Ş    wymawiamy jak sz;
Ü   wymawiamy jak niemieckie ü;
V   wymawiamy jak w;
Y   wymawiamy jak j.

 

Akcent 

W języku tureckim akcent (vurgu) zazwyczaj pada na ostatnią sylabę. Wyjątek stanowią między innymi wyrazy zapożyczone z języków europejskich (np. rádyo, lokánta) oraz niektóre terminy dotyczące pokrewieństwa (np. ánne, téyze), które mają akcent na drugiej sylabie od końca. Nazwy geograficzne (np. Áfrika, Ánkara, İstánbul) akcentujemy na drugiej lub trzeciej sylabie od końca. 

Moc przykładów

Teorię najlepiej poprzeć przykładami. Ucząc się tureckiego alfabetu, przygotujcie listę wyrazów rozpoczynających się na daną literę. Warto wypisać również takie słowa, w których litera występuje wewnątrz. W ten sposób nie tylko zapamiętacie turecki alfabet, ale również opanujecie nowe słówka. 

Nauka śpiewająco

Kolejny etap nauki polega na osłuchiwaniu się z wymową. Jeśli lubicie uczyć się z wykorzystaniem muzyki, poznajcie tureckiego artystę Barışa Manço oraz jego utwór Alfabe Şarkısı. Słuchajcie i powtarzajcie. Alfabet opanujecie śpiewająco!

Scroll to Top